|
|
 |
STAROŻYTNY RZYM
(od VI w. p.n.e. do V w. n.e.)
Sztuka rzymska - termin określający twórczość artystyczną w granicach całego imperium rzymskiego (Italia i prowincje) w okresie od połowy VI w. p.n.e. do V w. n.e. Okres ten podzielić można na:
1. okres panowania królów (V-VI w. p.n.e.);
2. okres wczesnej republiki (V-IV w. p.n.e.);
3. okres republiki (III-II w. p.n.e.);
4. okres późnej republiki (II w. p.n.e. do 30 p.n.e.)
5. okres cesarstwa (od 30 p.n.e. do połowy III w. n.e.) dzielący się na podokresy odpowiadające panowaniu poszczególnych władców lub dynastii (okres augustowski, julijsko-klaudyjski, flawijski, trajanowski, kadrianowski, antoniński, seweriański);
6. okres późnego antyku (od połowy III w. n.e. do schyłku V w. n.e.), kiedy to wyodrębniła się sztuka wczesnochrześcijańska.
POCZĄTKI SZTUKI RZYMSKIEJ
Początki rzymskiej sztuki monumentalnej łączą się z panowaniem Etrusków (VI w. p.n.e.). Powstała wówczas rzymska sztuka sakralna (świątynie w porządku toskańskim, np. świątynia Jowisza Kapitolińskiego) i plastyka (wypalane gliniane posągi pokryte polichromią). Ok. VI w. p.n.e. pojawiła się umiejętność odlewania dużych posągów z brązu (dzieła znane głównie z przekazów literackich) w III w. p.n.e. pojawiło się malarstwo sztalugowe (tematyka historyczna).
ARCHITEKTURA
Pod wpływem sztuki greckiej w II-I w. p.n.e. dokonał się przełom w sztuce rzymskiej. Zakładane miasta posiadały regularną siatkę ulic (brukowanych i skanalizowanych). Główne arterie: cardo i dechmanus, forum na ich przecięciu. Budowle użyteczności publicznej: kuria, bazylika, termy, świątynie, akwedukty, mosty, ogrody, place, pomniki, szkoły, akademie, biblioteki, teatry, amfiteatry, hipodromy, kolosea, szpitale, przychodnie, fora. Rzymskie domy budowano najczęściej w stylu grecko-rzymskim (z atrium i perystylem) lub też jako wille (villa urbana lub surbana oraz villa rustica). W miastach istniał typ wielokondygnacyjnej kamienicy czynszowej (insula).
W architekturze monumentalnej królował porządek koryncki i kompozytowy. Stosowano na szeroką skalę arkady, różne rodzaje sklepień i łuków. Najbardziej okazała była fasada budowli, w której często stosowano porządek spiętrzony (łączenie trzech porządków architektonicznych). Rzymianie byli mistrzami w komponowaniu układów przestrzennych.
PLASTYKA
Plastyka II-I w. p.n.e. wzorowana była na osiągnięciach greckich (import greckich dzieł sztuki oraz ich kopiowanie, tzw. neoattycka rzeźba). Rozwinął się również relief historyczny uwieczniający ważne momenty historii rzymskiej (ołtarz Domitiusa Ahenobarba), a także rzymski portret (często naturalistyczny). Malarstwo ścienne reprezentowało styl inkrustacyjny. Kopiowano greckie obrazy w malarstwie ściennym oraz mozaikach. Rzemiosło artystyczne rozwijało szczególnie ceramikę i gliptykę.
OKRES CESARSTWA
Architektura: w okresie cesarstwa szczególnie rozwijała się architektura i urbanistyka. Rzym został przebudowany. Rozbudowywano akwedukty i system kanalizacyjny. Miasta otaczały mury obronne z wieżami i bramami. Wzdłuż dróg wychodzących z miast rosły nekropole z kolumbariami (publiczne lub prywatne grobowce zbiorowe), mauzoleami (np. grobowiec Cecylii Metelii, Mauzoleum Hadriana - obecnie zamek św. Anioła) lub katakumbami (cmentarz podziemny lub skalny), np. Droga Grobów w Pompejach, Via Appia w Rzymie. Budowano okazałe pałace cesarskie (Złoty Dom Nerona, pałac Flawiuszów). Wprowadzenie nowego wątku murów (cement, cegła palona) przyczyniło się do dużych zmian w budownictwie, niektóre budowle ceglane licowano marmurem. Rozpowszechniła się kopuła, pojawił się kapitel figuralny. Budowle użyteczności publicznej zyskały ogromne rozmiary i były bogato ozdabiane (np. termy Karakalli w Rzymie). Od IV w. p.n.e. znane były cyrki rzymskie (Circus Maximus w Rzymie), które w czasach cesarstwa osiągnęły monumentalne rozmiary (połączenie hipodromu z teatrem). Teatry rzymskie powstawały na przełomie I w. p.n.e. i I w. n.e. Amfiteatry (np. Koloseum) były najpóźniejszą formą takich budowli. Łuki triumfalne i monumentalne kolumny (np. Łuk Tytusa, kolumna Trajana) zaliczyć należy do forum istniejących na pograniczu architektury i rzeźby.
Rzeźba, malarstwo, rzemiosło artystyczne: w rzeźbie wykształcił się typ oficjalnego portretu dworskiego. Relief przedstawiał sceny historyczne i był narzędziem propagandy państwowej (Ara Pacis Augustae, relief na kolumnie Trajana). Od czasów Hadriana (117-138) rozpoczął się okres rozwoju rzeźby sepulkralnej (sarkofagi). W malarstwie panował styl egiptyzujący, a od połowy I w. n.e. - iluzjonistyczny. Mozaika rozwijała się dwutorowo: powstawały czarno-białe kompozycje w stylu hellenistyczno-wschodnim. Rzemiosło artystyczne obejmowało ceramikę, gliptykę, jubilerstwo, szklarstwo i sztukę menniczą (srebrne naczynia z Boscoveale, szkła millefiori, wazy murreańskie).

Koloseum (inaczej Amfiteatr Flawiuszów)

Kolumna Trajana
POJĘCIA
Cloaca - odpływ odprowadzający nieczystości.
|
Dzisiaj stronę odwiedziło już 9 odwiedzający (12 wejścia) tutaj! |
|
 |
|
|